ತುಳು ಗಾದೆಲು

೧) ಅಂಬಿಗ್ ಬಜಂಟ್ ಸಾಕ್ಷಿ ( ಸೆಗಣಿಗೆ ಬೆರಣಿ ಸಾಕ್ಷಿ)
೨) ಬಿರುವೆರಡ್ ಇರುವೆರ್ (ಬಿಲ್ಲವರಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು)
೩) ಪಜೆ ಇತ್ತಿನಾತೆ ಕಾರ್ ನೀಡೊಡು ( ಚಾಪೆ ಇದ್ದಷ್ಟೇ ಕಾಲು ಚಾಚಬೇಕು)
ತಮ್ಮ ಸ್ಥಿತಿಗತಿ ನೋಡಿಕೊಂಡು ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು
೪) ಅಕುಲಕುಲ್ನ ತರೆಕ್ಕ್ ಅಕುಲಕುಲ್ನ ಕೈ (ಅವರವರ ತಲೆಗೆ ಅವರವರ ಕೈ )
ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ನೆಚ್ಚಿ ಪ್ರಯೋಜನ"ಲ್ಲ
೫) ಉಂಡ್ನಾಯಗ್ ಬಡವು ಹೆಚ್ಚ ತಿಂದ್ ನಾಯಗ್ ಕೊದಿ ಹೆಚ್ಚ (ಉಂಡವನಿಗೆ ಹಸಿವು ಜಾಸ್ತಿ,
ತಿಂದವನಿಗೆ ಆಸೆ ಜಾಸ್ತಿ)
೬) ಅಳೆನ ನಾಲು ಸಮಗಾರನ ರಂಪಿಗೆದ ಲೊಕೊ (ಅವಳ ನಾಲಗೆ ಸಮಗಾರನ ಕತ್ತಿಯ ಹಾಗೆ)
೭) ಉಚಿಡಿ ಇಲ್ಲಗ್ ಗುಂಡು ದೀಪುನಾಯೆ (ಉಂಡ ಮನೆಗೆ ಗುಂಡು ಇಡುವವನು)
೮) ತಿನ್ಪಿ ಸೂಳೆಮಗೆ ಎಡ್ಡೆ ಆಂದ, ಅಡ್ಪಿ ಮುಂಡೆ ಎಡ್ಡೆ (ತಿನ್ನುವ ಸೂಳೆಮಗ ಒಳ್ಳೆಯವನಾದರೆ, ಅಡುಗೆ ಮಾಡುವ ಮುಂಡೆ ಒಳ್ಳೆಯವಳಾಗುತ್ತಾಳೆ)
[ಗಂಡನ ಭಯ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಇದ್ದರೆ ಹೆಂಡತಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಅಡುಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ]
೯) ನಾದ ಬೀಲೊನ್ ಓಂಟೆಡ್ ಪಾಡಿಲೆಕೊ (ನಾಯ ಬಾಲವನ್ನು ಕೊಳವೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದಂತೆ)
೧೦) ಬೇಲೆ ಇದ್ಯಂದಿ ಆಚಾರಿ ಬಾಲೆದ ಪೀಂಕಾನ್ ಕೆತ್ತಿಯೆ (ಕೆಲಸ"ಲ್ಲದ ಬಡಗಿ ಮುಗು"ನ ತಿಕ ಕಿತ್ತಿದ)
೧೧) ಆಜಿ ಪೆದ್ನಾಲೆಗ್ ಮೂಜಿ ಪೆದ್ನಾಲ್ ಬುದ್ಧಿ ಪಂಡಿಲೆಕೋ (ಆರು ಹೆತ್ತವಳಿಗೆ ಮೂರು ಹೆತ್ತವಳು ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ)
೧೨) ಅಂದಾ ಪಾತೆರೊಗು ಸಂದಾ೦ಯೊ ಇದ್ದಿ (ಸತ್ಯವಾದ ಮಾತಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಮಾತು ಇಲ್ಲ)
೧೩) ದಿನ್ನೊಗು ತಕ್ಕ ಬಣ್ಣೊ (ಭಾರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಬಣ್ಣ)
೧೪) ಬಾ ಇತ್ತಿ ಮಗೆ ಬದ್ಕುವೆ (ಬಾ ಇದ್ದ ಮಗ ಬದುಕಿಯಾನು)
೧೫) ಸಮೇರಿ "ರ್ನ ಪೊಣ್ಣು ಸಂಬಾರೊ "ರ್ನ ಕಜಿಪ್ಪು (ಸಮರು "ರಿದ ಹೆಣ್ಣು, ಸಂಬಾರ "ರಿದ ಮೇಲೋಗರ)
೧೬) ಒಂಜಿ ಪೆಟ್ಟು ರಡ್ಡ್ ತುಂಡು (ಒಂದು ಪೆಟ್ಟು, ಎರಡು ತುಂಡು)
೧೭) ಕಂಚೋಲು ಕಯ್ಪೇಂದ್ ದಕ್ಕಿಯರೆ ಬಲ್ಲಿ, ಮಾ" ನೆರಿಯಲ್ಂದ್ ಬಲಿಪ್ಪಿಯರೆ ಬಲ್ಲಿ (ಹಾಗಲಕಾ ಕ"ಯೆಂದು ಬಿಸಾಡಬಾರದು, ಅತ್ತೆ ಬಯ್ದಳೆಂದು ಓಡಬಾರದು.
೧೮) ಜಾತಿಗ್ ಜಾತಿ ಪಗೆ, ನಾಗ್ ನಾ ಪಗೆ (ಜಾತಿಗೆ ಜಾತಿ ಪಗೆ, ನಾಗೆ ನಾ ಹಗೆ)
೧೯) ತೂನಗ ದಿನ್ನೊ, ಪಾತೆರ್ನೊ ಬೊನ್ಯೊ (ನೋಡುವಾಗ ಭಾರ, ಮಾತಾಡುವಾಗ ಬೂದಿ)
೨೦)ಬಾಡ್ ಮಗ,ಮಗ, ಬಂಜಿಡ್ ದಗದಗ (ಬಾಯಲ್ಲಿ ಮಗ ಮಗ, ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಧಗ
ಧಗ)
೨೧) ಮಸಾಲೆದಾಯಗ್ ಬೀಸತ್ತಿ ದಾಯೆ (ಸಮಾಧಾನದವನಿಗೆ ಚೂರಿ ಯಾಕೆ)
೨೨) ಕಂಚೋಲು ಇತ್ತ್ಂಡ ಎಂಚಲ ಉಣೊಲಿ (ಹಾಗಲಕಾ ಇದ್ದರೆ ಹೇಗೂ
ಉಣ್ಣಬಹುದು)
೨೩) ಕಂಡನಿ ಇಪ್ಪುನಗ ಬುದ್ಧಿ, ಬುದ್ಧಿ ಬನ್ನಗ ಕಂಡನಿ ಇದ್ದಿ (ಗಂಡ ನಿರುವಾಗ ಬುದ್ಧಿ ಇಲ್ಲ, ಬುದ್ಧಿ ಬರುವಾಗ ಗಂಡ ಇಲ್ಲ)
೨೪) ಅಪ್ಪೆ ಅಪ್ಪೆನೇ, ಸಿದ್ಯಪ್ಪೆ ಸಿದ್ಯಪ್ಪೆನೇ (ತಾ ತಾಯೇ, ಮಲತಾ ಮಲತಾಯೇ)
೨೫) ಎಕ್ಕಲೆ ಬೊಂಬಾಗ್ ಪೋಲೆಕೊ (ಜಿರಳೆ ಬೊಂಬಾಗೆ ಹೋದ ಹಾಗೆ)
೨೬) ಎಲಿಕ್ಕ್ ಪೋಡಿತ್ತ್‌ದ್ ಇಲ್ಲ್‌ಗ್ ಸೂ ಕೊರಿಲೆಕೊ ( ಇಲಿಗೆ ಹೆದರಿ ಮನೆಗೆ ಬೆಂಕಿ ಕೊಟ್ಟ ಹಾಗೆ)
೨೭) ಪೊಣ್ಣುಲೆನ ಏಕರೆ ಕೇಂಡ್ ದ್ "ಜಯೇರ್ದ ಕೆಬಿ ಉದ್ದೊ (ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಒಯ್ಯರದ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಮೊಲದ ಕಿ" ಉದ್ದ ಆತು)
೨೮) ಪಂಜಿ ತಾಡ್ನಾಯಗ್ ಗುರ್ಕೆ ತೂನಗ ಪೋಡಿಗೆ ಆಪುಂಡು (ಹಂದಿ ಹಾಯ್ದವನಿಗೆ ಗುಡಾಣ ನೋಡುವಾಗ ಹೆದರಿಕೆ ಆಗುತ್ತದೆ)
೨೯) ಇಲ್ಲ್ ಡ್ಡ್ ಮಲ್ಲ ಮೊಟ್ಟೆಕಲ್ಲ್ (ಮನೆಗಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಮೆಟ್ಟಿಲು) [ತನ್ನ ಸ್ಥಿತಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಡಂಬರ]
೩೦) ಎಂಕು ಪಣಂಬೂರುಗ್ ಪೋಲೆಕೊ (ಎಂಕು ಪಣಂಬೂರಿಗೆ ಹೋದ ಹಾಗೆ)
೩೧) ಅಪ್ಪೆ ಗೆಲ್ಲ್ ಗೆಲ್ಲ್ ಪೋನಗ, ಮಗಳ್ ಇರೆ ಇರೆ ಪೋಪಲ್ (ತಾ ಗೆಲ್ಲು ಗೆಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಮಗಳು ಎಲೆ ಎಲೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾಳೆ)
೩೨) ಕಾರ್‍ಯೊ ಆವೊಡಾಂಡ ಕಕ್ಕೆದ ಕಾರ್‌ನ್‌ಲ ಪತ್ತೊಡು. (ಕಾರ್ಯ ಆಗಬೇಕಿದ್ದರೆ ಕಾಗೆಯ ಕಾಲನ್ನೂ "ಡಿಯಬೇಕು)
೩೩) ಬೇಲೆ ಕಂಡುಗು ಬಾಲೆ ಅಡ್ಡಿ (ಕೆಲಸ ಕಳ್ಳಿಗೆ ಮಗು"ನ ನೆಪ)
೩೪) ಅರಿ ಪಾಡ್ನಗ ಇಪ್ಪಯೆ, ಅಡ್ಯೆನು ಮಲ್ಪುನಗ ತಪ್ಪಯೆ (ಅಕ್ಕಿ ಹಾಕುವಾಗ ಇರಲಾರ, ತಿಂಡಿ ಮಾಡುವಾಗ ತಪ್ಪಲಾರ)
೩೫) ಗ್ರಾಚೋರ ಬತ್ತ್ಂಡ ತುತ್ತ್‌ನ ಕುಂಟು ಪಗೆ (ಗ್ರಹಚಾರ ಬಂದರೆ ಉಟ್ಟ ಬಟ್ಟೆಯೇ ಹಗೆ)
೩೬) ಅಂಬಿಗ್ ಬಜಂಟ್ ಸಾಕ್ಷಿ (ಸೆಗಣಿಗೆ ಬೆರಣಿ ಸಾಕ್ಷಿ)
೩೭) ಒಂತೆ ಕಜ್ಪುಗು ಉಪ್ಪು ಜಾಸ್ತಿ, ದಾಲಾ ದಾಂತಿನಾಯಗ್ ಗಾಡೊ ಜಾಸ್ತಿ (ಸ್ವಲ್ಪ ಪಲ್ಯಕ್ಕೆ ಉಪ್ಪು ಜಾಸ್ತಿ, ಏನೂ ಇಲ್ಲದವನಿಗೆ ಅಹಂಕಾರ ಜಾಸ್ತಿ)
೩೮) ಪಾಡುನೆ ಪರ್ದಲ್ತೆಗ್ ಪರು, ಪಾತೆರುನೆ "ಮಾನೊ ಮಲ್ಪುನ ಸುದ್ದಿ ( ಕೆಲಸವಾದರೋ ಹಲ್ಕತ್ತಿಯ ಹಲ್ಲನ್ನು ಸರಿ ಮಾಡುವುದು, ಮಾತಾಡುವುದೋ "ಮಾನ ಮಾಡುವ ಸುದ್ದಿ)
೩೯) ಒಡಲ್‌ಡ್ ಪುಟ್ಟೊಡು ಬುದ್ಧಿ, ಬೆನ್ನಿಡ್ ಪುಟ್ಟೊಡ್ ಒರಕ್ಕೊ (ಒಡಲಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಬೇಕು ಬುದ್ಧಿ, ಭೂ"ಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಬೇಕು ಒರತೆ)
೪೦) ಕೃಟ್ಟ್ ಸುರು ಕಷ್ಟೊ, ಸಂಸಾರೋ ನಡು ಕಷ್ಟೊ, ವ್ಯಾಪಾರೊ ಕಡೆ ಕಷ್ಟೊ (ಕೃ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಷ್ಟ, ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಷ್ಟ, ವ್ಯಾಪಾರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕಷ್ಟ)
೪೧) ಕುದ್ಕನ್ ನಂಬ್‌ದ್ ಕೊಳಕ್ಕೆ ಬೆಳೆ ಬಿತ್ತಿಲೆಕೊ (ನರಿಯನ್ನು ನಂಬಿ ಕೊಳಕ್ಕೆ ಬೆಳೆ ಬಿತ್ತಿದಂತೆ)
೪೨) ತಾರಿ ಕಂಡೊಗು ಮೂಜಿ ಬುಳೆ (ತಗ್ಗಿದ ಗದ್ದೆಗೆ ಮೂರು ಬೆಳೆ)
೪೩) ಸ್ವಾತಿಡ್ ಬಿತ್ತ್ ಬೂರುಂಡ ಶಾಶ್ವತೊ (ಸ್ವಾತಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಜ ಹಾಕಿದರೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಮೊಳಕೆ ಬರುತ್ತದೆ)
೪೪) ಅಮ್ಮೆ ಸಯ್ತ್‌ದ್ ಬುಕ್ಕೊ ಅಮ್ಮ ಇಲ್ಲಲ್ ಉಂತ್ಯರೆ ಆವಂದ್, ಬರ್ಸೊ ಬುಡಿಬೊಕ್ಕೊ ಮರತ್ತ ಅಡಿಟ್ಟ್ ಉಂತ್ಯರೆ ಆವಂದ್ (ತಂದೆ ಸತ್ತ ಮೇಲೆ ತಂದೆಯ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಬಾರದು, ಮಳೆ ಬಿಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಮರದ ಬುಡದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಬಾರದು)
೪೫) ಮರ್ಮಾಲ್ ಪುಡತ್ತ್‌ನ ಕರ ಜಾಲ್‌ಡ್, ಮಾ" ಪುಡತ್ತ್‌ನ ಕರ ದೆಂಗಡ್ (ಸೊಸೆ ಒಡೆದ ಮಡಕೆ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ, ಅತ್ತೆ ಒಡೆದ ಮಡಕೆ ಒಳಗಡೆಯಲ್ಲಿ)
ಗ್ರಂಥ ರುಣ : ಡಾ| ಬಿ.ಎ. "ವೇಕ ರೈ,